Sonda kosmiczna Voyager 1 – Znajduje się tak daleko od Ziemi, że wysyłane przez nią sygnały radiowe. Potrzebują aż 20 godzin na dotarcie do nas. To rekord nie tylko pod względem czasu trwania, ale i zasięgu. Sonda Voyager 1, wystrzelona w 1977 r., jest obecnie najdalej wysłanym obiektem wykonanym przez naszą cywilizację.
Rejestr plam słonecznych – Najdłużej prowadzonym regularnym badaniem naukowym na świecie, jest tworzony od 1826 r. rejestr liczby plam na Słońcu.
Program badawczy zapoczątkował niemiecki astronom amator Samuel Heinrich Schwabe. Przez 17 lat regularnie przyglądał się Słońcu, ponieważ chciał zaobserwować nieznaną wcześniej nauce planetę zwaną Wulkan. Przemieszczającą się na tle tarczy słonecznej. Oczywiście nie znalazł niczego – między Ziemią, a Słońcem znajdują się tylko Merkury i Wenus. Znane od starożytności – ale jego obserwacje pozwoliły ustalić, że aktywność naszej najbliższej gwiazdy zmienia się regularnie.
Dokonania Schwabego zainspirowały Rudolfa Wolfa, szefa obserwatorium w szwajcarskim Bernie. Który od 1848 r. kontynuował rejestrowanie plam słonecznych i zbierał dane historyczne na ten temat. Sięgające początków XVII w.
Zorza polarna powstaje wtedy, gdy naładowane cząstki ze Słońca (tzw. wiatr słoneczny) trafiają w pole magnetyczne Ziemi. Wzdłuż jego linii kierowane są do biegunów, gdzie zderzają się z molekułami powietrza. Istniało przekonanie, że pomiędzy bajki należy włożyć historie o tym, jakoby zorze polarne wydawały czasami odgłosy, wręcz „szeptały” – aż do momentu, kiedy sprawę zbadali naukowcy z Uniwersytetu w Aalto w Finlandii. Prawda jest taka, że gdy noce są zimne i ciche, to zorze wytwarzają szelesty oraz trzaski. Słyszalne na odległość setek kilometrów. Przyczyną jest tak zwana warstwa inwersyjna. Powstaje ona, gdy w pobliżu powierzchni planety jest zimniej niż w wyższych poziomach atmosfery. Powoduje, że w strefie chłodu uwięzione zostają ujemnie naładowane cząstki ze Słońca. Jeśli ich nagromadzenie przekroczy punkt krytyczny. Wchodząc w reakcję z dodatnimi jonami w atmosferze i powodują wyładowania, szeleszcząc oraz trzeszcząc.
Słup świetlny – Filar słoneczny – To zjawisko optyczne, które powstaje przy bardzo mroźnej pogodzie, gdy w powietrzu unoszą się kryształki lodu w kształcie płytek. Widoczne są również w jasno oświetlonych częściach miast. Są one typowe dla chmur piętra wysokiego, ale przy dużym mrozie tworzą się przy ziemi. Odbijają wtedy światło z silnych źródeł, takich jak latarnie czy fajerwerki w sylwestra. W efekcie nad takim źródłem światła obserwator może zobaczyć wysokie słupy świetlne. Najczęściej można je zobaczyć tuż przed wschodem słońca, lub wkrótce po jego zachodzie. Inna nazwa całego zjawiska to filar słoneczny.
KEPLER-442b – Egzoplaneta skalista z kategorii superziemi, której macierzystą gwiazdą, jest pomarańczowy karzeł.
ESI: 0,84
Wielkość: 1,3 Ziemi
Masa: 2,3 Ziemi
Temperatura równoważna: -65°C
Planeta KEPLER-442b, z której od 1115 lat biegnie do nas światło, należy do tzw. superziemi. W taki sposób określa się egzoplanety skaliste, których masa nie przekracza dziesięciokrotności Ziemi. Jej macierzystą gwiazdą, jest pomarańczowy karzeł (gwiazda większa niż czerwony karzeł, mniejsza jednak od żółtego karła, którym jest słońce). Ten typ gwiazdy miewa spokojniejszą młodość, a zatem nie wysyła ona swoim planetarnym dzieciom zbyt wielkiej ilości promieniowania ultrafioletowego. Ponadto planeta znajduje się w ekosferze, zatem nie da się wykluczyć, iż na jej kamienistej powierzchni pluska się ocean. Jeśli posiada bardziej złożoną atmosferę, nie musi być jednocześnie królestwem zimna. Według niektórych obliczeń to właśnie mniejsze superziemie są najodpowiedniejsze do życia, bardziej nawet niż nasza własna planeta.
Ross-128b – Układ planetarny wokół czerwonego karła Ross 128 za jakieś 70 000 lat stanie się naszym najbliższym gwiezdnym sąsiadem.
ESI: 0,86
Wielkość: 1,2 Ziemi
Masa: 1,3 Ziemi
Temperatura równoważna: 7°C
Jeszcze bliżej niż GJ 273b znajduje się egzoplaneta Ross-128b. Jest ona od nas oddalona, tak jak jej gwiazda. Którą jest bardzo spokojny czerwony karzeł, o niecałe 11 lat świetlnych i stopniowo się do nas zbliża. Na podstawie uzyskanych danych astronomowie odkryli, że planeta Ross 128b obiega swoją gwiazdę dwadzieścia razy bliżej niż Ziemia obiega słońce. Mimo tak małej odległości planeta dostaje tylko 1,38 razy więcej energii, niż nasza planeta. Dzięki chłodnej i stabilnej gwieździe, której temperatura powierzchni w porównaniu ze słońcem mniejsza o połowę, szacuje się temperaturę równoważną na jej powierzchni na wartość od -60°C do 20°C.
TRAPPIST-1d – Jeden z przedstawicieli układu TRAPPIST-1
ESI: 0,91
Wielkość: 0,8 Ziemi
Masa: 0,3 Ziemi
Temperatura równoważna: 15°C
Relatywnie mały ciężar tej planety wskazuje, że jej powierzchnia może być zalana przez głęboki ocean.
Według niektórych spekulacji jest tutaj 250-krotnie więcej wody niż w ziemskich oceanach.
Pierwsze pomiary wykazały jeszcze, że planeta porusza się poza strefą życia, ale teraz wydaje się, że bezpiecznie do niej wejdzie. Egzoplaneta może się szczycić gęstą atmosferą i jest tak blisko swojej gwiazdy, że obiega ją w cztery dni. Pada na nią jedynie o 4,3 % więcej światła niż na Ziemię. Chociaż TRAPPIST-1d obiega swoją gwiazdę w obrocie synchronicznym, gęsta atmosfera, w której powinno być dużo pary wodnej, pomaga w wymianie cieplnej. Różnica między oświetloną, a ciemną półkulą nie jest taka jak w przypadku innych ciał niebieskich.
TRAPPIST-1e – Kamienista egzoplaneta układu TRAPPIST-1, według własności fizycznych to właśnie „e” z systemu planetarnego TRAPPIST jest najbardziej podobne do Ziemi.
ESI: 0,85
Wielkość: 0,9 Ziemi
Masa: 0,8 Ziemi
Temperatura równoważna: -22°C
Porusza się ona pośrodku ekosystemu całego tego zbioru, jednak jest tutaj najmniej wody. TRAPPIST-1e ma mniejszy rozmiar od Ziemi, ma jednak większą masę. Ewentualni mieszkańcy musieliby być mniejszego wzrostu oraz większej wagi, by poradzić sobie z naporem lokalnej grawitacji. Czerwone karły, do których należy gwiazda TRAPPIST-1, nie emitują tyle światła i ciepła co chociażby Słońce. Oznacza to, że ekosfera, w której w odpowiednich warunkach może utrzymać się woda w stanie ciekłym, znajduje się w znacznie bliższych orbitach niż w naszym układzie słonecznym. Rok na planecie TRAPPIST-1e trwa sześć zwykłych ziemskich dni.
Planeta prawdopodobnie ma również kompaktową atmosferę, w której brakuje wodoru. Ten typ atmosfery można znaleźć również na planetach skalistych naszego układu słonecznego. Wodór jest ponadto gazem cieplarnianym, gdyby była go w tutejszej atmosferze wielka ilość, powierzchnia planety nie nadawałaby się do zamieszkania.
CME – Koronalne wyrzucanie masy – W każdej sekundzie Słońce emituje ok. dwóch milionów ton materii w postaci cząstek – a przynajmniej tak jest zazwyczaj. W atmosferze czasami dochodzi jednak do ogromnych erupcji z korony słonecznej (ang. Coronal Mass Eruptions, CME). Huragany tego typu są zaliczane do najbardziej spektakularnych zjawisk w naszej części wszechświata. W ich trakcie Słońce traci o wiele więcej masy niż zwykle, a prędkość wiatrów osiąga nawet 10 mln/h. CME to obłoki gazu zbudowanego z cząstek obdarzonych ładunkiem elektrycznym (fizycy nazywają taki gaz plazmą). Plazmowe huragany mogą sięgać Ziemi i wywoływać tzw. burze geomagnetyczne, które oddziałują na urządzenia elektroniczne, powodując zwarcia oraz uszkodzenia sprzętu.
Nie sposób przewidzieć, jak bardzo niebezpieczne może okazać się to dla satelitów, internetu oraz sterowanych komputerowo obiektów, np. elektrowni atomowych. Ostatnia naprawdę silna burza słoneczna miała miejsce jeszcze w epoce telegrafów, czyli na długo przed pojawieniem się pecetów. Choć astronomowie cały czas uważnie obserwują zachowanie Słońca, mogą przewidzieć jej nadejście tylko z niewielkim wyprzedzeniem. Oznacza to, iż w przyszłości będziemy mieć co najmniej 24 godziny, by wyłączyć wszystkie newralgiczne systemy (choćby te w elektrowniach jądrowych) oraz zabezpieczyć komputery. Ale burze geomagnetyczne nie są jedynym problemem, przed którym stawia nas najważniejsza gwiazda…
Rotacja gwiazd – Prędkość rotacji gwiazd – Słońce obraca się na równiku z prędkością 2 km/s. Astronomowie odkryli, że gwiazda z mgławicy Tarantuli – VFTS102 obraca się z rekordową szybkością 600 km/s.
Najnowsze komentarze